📍 İSTANBUL'DA TENKİS DAVASI NASIL AÇILIR?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal edecek şekilde yaptığı tasarrufların iptali değil, kanuni oranlara indirilmesi için açılan davadır. Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın mal varlığını haksız şekilde devretmesi, bağış yapması veya vasiyet düzenlemesi nedeniyle hakları zedelendiyse tenkis davası açarak paylarının tamamlanmasını talep edebilir. Tenkis davasında süre, görevli mahkeme, mirasın paylaşımı ve ispat yükü gibi pek çok teknik detay bulunmaktadır.

✨ Tenkis Davası Nedir?

(Saklı Pay İhlalinin Düzeltici Mekanizması)

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını zedeleyecek tasarruflar yapması durumunda gündeme gelir.

📌 Madde Dayanağı: TMK m. 560 – 572

Basitçe ifade etmek gerekirse:

Bu durumda, saklı payı zedelenen mirasçı:

➡️ “Hakkım olan kısmı geri istiyorum” diyerek tenkis davası açar.

👥 Kimler Saklı Pay Sahibi Mirasçıdır?

Türk Medeni Kanunu’na göre:

➡️ Saklı pay sahibi değilseniz tenkis davası açamazsınız.
➡️ Ancak tasarruf oranı aşıldıysa her zaman dava konusu olabilir.

❓ Hangi İşlemler Tenkise Tabidir?

Miras bırakanın ölümden önce yaptığı ve çağdaş hukukta bağış niteliği taşıyan işlemler:

✔ Bağışlar
✔ Mirasın paylaştırılması adı altında gizli satışlar
✔ Aşırı değer farkı bulunan satışlar
✔ Ölüm halinde geçerli olmak üzere yapılan kazandırmalar
✔ Vasiyetname ile yapılan tek taraflı tasarruflar
✔ Ölünceye kadar bakma sözleşmesi (bağış ağırlıklı ise)
✔ Bedelsiz tapu devri

ℹ️ Tapuda satış gösterilip gerçekte bağış yapılmışsa → Muvazaalı işlem olarak tenkis + iptal davası gündeme gelebilir.

🧮 Tenkis Nasıl Hesaplanır?

Tenkis hesabında şu prensipler uygulanır:

1️⃣ Terekenin aktif toplamı bulunur
2️⃣ Borçlar + defin giderleri + miras sözleşmesi giderleri çıkarılır
3️⃣ Tenkise tabi kazandırmalar tespit edilir
4️⃣ Saklı pay oranı belirlenir
5️⃣ Eksik kalan saklı pay kadar tenkis yapılır

Bir diğer deyişle:

“Miras bırakanın saklı paylı mirasçıların paylarına el uzattığı kısım geri alınır.”

📌 Tenkis Davası Kimlere Karşı Açılır?

Tasarruftan yararlananlara karşı açılır:

• Tasarruf yapılan üçüncü kişiler

• Bağış yapılan kimseler

• Mirasçılar arasında birine ayrıcalık verilmişse, o mirasçıya

• Vasiyet alacaklılarına

⚠️ Tapu devri yapılmışsa → taşınmazın aynına yönelik istenebilir.

📅 Tenkis Davasında Zamanaşımı

TMK m. 571 gereği:

⚠️ Bu süreler kesilemez – durmaz – ertelenmez.
⚠️ Geçmesi halinde hak tamamen sona erer.

⚖️ Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi

• Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi

➡️ Tapu işlemleri varsa taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi de yetkili olabilir.

📍 Tenkis Davasında İspat

İspat yükü:

🧾 Saklı pay sahibi mirasçıdadır

Neyi ispat eder?

• Saklı payının ihlal edildiğini

• Tasarrufun bağış niteliği taşıdığını

• Muvazaa varsa bunun varlığını

Deliller:

📌 Tapu kayıtları, vasiyetname, yazılı belgeler, banka kayıtları, tanıklar, bilirkişi raporları

👀 Muvazaa İddiası ile Tenkis Davasının Birlikte Açılması

Pratikte en sık görülen uyuşmazlık:

Tapuda satış gösterilip aslında bağış yapılması

Bu durumda iki taleple dava açılır:

✔ Tapu İptal ve Tescil
✔ Tenkis

➡️ Yargıtay uygulaması bunu yaygın şekilde kabul eder

💰 Tenkisin Para Olarak İstenmesi

Her zaman tapuyu geri almak gerekmez.

TMK m. 570:

Aynen iade mümkün değilse → bedel olarak ödenir

Örn:

• Üçüncü kişiye satılmış taşınmaz → aynen iade güçse

• Taşınmaz üzerine ipotek / proje / kat irtifakı kurulmuşsa

➡️ Eksik saklı pay kadar tazminat talep edilir.

📈 Tenkis Davası Ne Kadar Sürer?

Genellikle 1,5 – 3 yıl arasında değişir.
Süreci etkileyen faktörler:

• Tenkise tabi mal sayısı

• Bilirkişi incelemeleri

• Tarafların sayısı ve adres tespiti

• Tapu müdürlüklerinde yazışmalar

• Davaya karşı direnç / uzlaşma durumu

⚠️ Uygulamada en yoğun alan: Taşınmazlar

🎯 Tenkis Davasında Öncelik Sırası

Tasarruflar zaman olarak en yeni olandan geriye doğru tenkis edilir:

1️⃣ En son yapılan kazandırma
2️⃣ Önceki kazandırmalar
3️⃣ Daha da önceki kazandırmalar…

➡️ Amaç: Gereğinden fazla müdahaleyi engellemek.

🧩 Örnek Bir Tenkis Hesabı (Basitleştirilmiş)

Miras bırakan tüm malı bir kişiye devrettiyse:

👤 Çocuk başına 900.000 TL tenkis talep edilir.

Tenkis Davasının Türleri, Stratejiler ve Uygulama

1️⃣ Tenkis Davası Türleri Nelerdir?

Tenkis davası, tasarrufun niteliğine göre farklı alt başlıklarda incelenir:

➡️ Uygulamada en çok karşılaşılan: Muvazaalı satış – bağış karışımı devirler

2️⃣ Tenkis Davasında İyiniyet Meselesi

📌 Üçüncü kişi iyiniyetliyse ve taşınmaz üzerinde tasarrufta bulunmuşsa:

• Tescilin iptali yerine bedel tenkisi istenir

• İyiniyeti ispat etmek davalıya düşer

Örnek:

Bir apartman dairesi satılmış, alıcı kredili ödeme yapmış → iyiniyet varsa, taşınmaz geri alınmaz → parasal tenkis uygulanır.

3️⃣ Ecrimisil + Tenkis Birlikte Talep Edilebilir mi?

Evet.
Çünkü tenkise konu malı haksız kullanan kişi vardır.

📌 Uygulama:

• Tenkis ile pay geri alınır

• Bu süreçte kullanımdan kaynaklı haksız işgal tazminatı (ecrimisil) talep edilir

➡️ Aynen iade mümkünse:
Taşınmaz değeri + geçmişe dönük kira bedeli talep edilebilir.

4️⃣ Tapuda Satış Gösterilen Bağışların Tenkisi

Yargıtay, tapuda satış olan ama gerçekte bağış içeren işlemleri şu kriterlerle değerlendiriyor:

📌 Sık yapılan hata: Sadece “tapu iptali” istenmesi
➡️ Yedek talep olarak mutlaka tenkis yazılmalıdır.

5️⃣ Tenkis Sırasının Uygulanışı 

Tenkis, son kazandırmadan başlanarak yapılır.
Bu durum uygulamada tablo hesaplarını etkiler:

Örnek zaman çizelgesi:

Gerekirse sadece ilk tasarruf tenkis edilir
➡️ Gerektiğinde sırayla diğerlerine geçilir.

6️⃣ Tenkise Konu Taşınmaz Satıldıysa Ne Olur?

• Taşınmaz yeni sahip tarafından satılmış olabilir

• Birden çok el değiştirme olabilir

📌 İyiniyet incelemesi yapılır
📌 Değer ⟶ bilirkşi tarafından ölüm tarihine göre belirlenir

➡️ Yine bedel tenkisi gündeme gelir

7️⃣ Tenkis Davasında Avukatın Stratejik Rolü 💼

Bir dosyanın başarısı genellikle şu üç maddede gizlidir:

⚠️ Bir davalının eksik gösterilmesi → Dava usulden reddedilir
⚠️ Bu nedenle uzmanlık gerektirir

📌 Tenkis Davasında En Önemli Yargıtay İlkeleri

Aşağıdaki ilkeler dosyaya yön verir:

📍 “Tapuda satış gösterilen çok düşük bedelli işlemler bağış sayılır.”
📍 “Sıraya uymadan yapılan tenkis bozma sebebidir.”
📍 “Dava hakkı, tasarrufun öğrenilmesiyle başlar.”
📍 “İyiniyet iddiasını davalı ispat eder.”
📍 “Bedel tenkisi yapılabilir, amaç aynen iade değildir.”

➡️ Yargıtay saklı payı en güçlü biçimde korur.

8️⃣ Tenkis Davasının Pratik Uygulamada Adımları

➡️ Her adım uzman takip gerektirir

9️⃣ Uygulamada En Çok Yapılan Hatalar ❌

🚫 Davalıların eksik gösterilmesi
🚫 Zamanaşımı/hak düşürücü sürenin kaçırılması
🚫 Sadece “iptal” talep edilmesi → Tenkisin unutulması
🚫 Eksik tenkis hesabı yapılması
🚫 Ölen kişi hayattayken yapılan ödeme dekontlarının sunulmaması

Doğru hukuk bilgisi burada şahsi serveti korur ✍️

🔥 Örnek Vaka: Uygulamada Çok Karşılaşılan Bir Durum

Baba, ölümünden 2 yıl önce tapu satışı adı altında tüm malları bir çocuğuna devrediyor.

Diğer çocuklar satış olmadığını, bağış olduğunu söylüyor.

Mahkeme →

• Banka kayıtlarını ister

• Değer farkına bakar

• Muvazaa + tenkis uygulanır

• Saklı paylar parasal olarak tamamlanır

Sonuç:
➡️ Haklar eşitlenir
➡️ Haksız zenginleşme önlenir

🔐 Miras Bırakan Ölene Kadar Sırlar Saklanabilir

📌 Saklı pay ihlali, genelde ölüm sonrası fark edilir:

• Tapu kayıtları incelenir

• Banka hesapları sorgulanır

• Noter kayıtları çıkartılır

Bu yüzden dosya dedektiflik çalışması gibidir 🕵🏻‍♂️

1️⃣0️⃣ Tenkis Davasının Masrafları & Harçlar

➡️ Büyük taşınmaz davalarında maliyet yüksek olabilir

1️⃣1️⃣ Tenkis Davası – Medeni Hal Etkisi

• Sağ kalan eş hem yasal mirasçı hem saklı pay sahibi

• Evlilik rejimi tasfiyesi de devreye girebilir

📌 Tapuda devredilen mallar →
Önce edinilmiş mallara katılma rejimi tasfiye edilir
Sonra tenkis hesaplanır

➡️ Bu yüzden boşanma avukatlığı + miras hukuku uzmanlığı birlikte çalışır

1️⃣2️⃣ Tenkis Sadece Zengin Ailelerin Davası Değildir

Merak edilen bir gerçek 👇

"Tenkis davası sadece büyük miraslarda olur"
❌ Yanlış!

Bir tek daire bile aile içinde çok ciddi anlaşmazlık doğurabilir.
Bu davaların çoğu orta gelirli ailelerde görülür.

Çünkü:

• Ev tek servet unsuru olabilir

• Bir mirasçının tüm malı alması → diğerleri mağdur

➡️ Tenkis davası adaletin kalbidir ⚖️

⚖️ Tenkis Davasında Davalı Stratejileri

Davalı taraf şu argümanlarla savunma yapabilir:

➡️ Bu sebeple davacı delil dizisini çok iyi kurmalıdır.

🧠 Bilirkişi İncelemesi — Dosyanın Kalbi

Genellikle iki bilirkişi atanır:

• Gayrimenkul bilirkişisi → taşınmaz değeri

• Mali bilirkişi → tenkis hesap tablosu

📌 Değerleme tarihi: Miras bırakanın ölüm tarihi
(En kritik Yargıtay ilkesidir.)

💡 Uygulamada Dikkat Edilecek “Kırmızı Bayraklar”

➡️ Her bir unsur dengeyi davacının lehine çevirir

📍 Tenkis Hesabı — İleri Seviye Tablo Örneği

🧮 Örnek İnceleme

• Tereke değeri: 6.000.000 TL

• Borçlar: 500.000 TL

• Net tereke: 5.500.000 TL

• Mirasçı: 2 çocuk

• Saklı pay: yasal miras payının ½’si

Hesaplama

📌 Baba, tüm malları Çocuk 1’e devretmişse:

➡️ Çocuk 2 → 1.375.000 TL tenkis davası açma hakkına sahiptir.

📚 Yargıtay Kararlarından Örnekler

📌 Yargıtay 1. Hukuk Dairesi:

“Satış bedeliyle gerçek değer arasında fahiş fark varsa bağış niteliği ağır basar.”

📌 Yargıtay 3. Hukuk Dairesi:

“Sıraya uyulmadan yapılan tenkis hesaplaması bozma sebebidir.”

📌 Yargıtay 14. HD:

“Kazandırmadan yararlanan davacı da olsa saklı payı ihlal edilmişse tenkis uygulanır.”

➡️ Yargıtay, saklı pay korumasını çok katı uygular.

👁️‍🗨️ Somut Dosyalardan Vaka İncelemesi

🟦 Vaka 1 — Eşe Yapılan Gizli Bağış (Muvazaalı Satış + Tenkis)

Olay:
Muris, ölümünden sadece bir yıl önce tüm taşınmazlarını eşine tapuda satış olarak devretmiştir. Ancak satış bedelinin hiçbir kısmı banka kanalıyla ödenmemiştir. Aynı zamanda taşınmazların rayiç değeri ile gösterilen bedel arasında çok ciddi fark vardır.

Hukuki Değerlendirme:
Bu durumda Yargıtay, satışın gerçekte bağış niteliğinde olduğunu kabul eder. Çünkü:

• Bedel ödenmemiş

• Değer farkı fahiş

• Devir ölmeden kısa süre önce

➡️ “Mal kaçırma kastı” güçlüdür.

Davacı: Saklı payı ihlal edilen çocuk
Davalı: Kazandırmadan yararlanan eş

Mahkeme Kararı:
Taşınmaz üçüncü kişiye devredilmediği halde:

• Tapu iptali yerine

• Bedel tenkisi uygulanmıştır

Sonuç:

✔ Saklı paylı mirasçı parasal olarak payını geri aldı
✘ Eş, taşınmazın tamamını elinde tutamadı → bedel ödemek zorunda kaldı

➡️ Tenkis davası, saklı pay korumasının en güçlü aracıdır

🟩 Vaka 2 — Toruna Ayrıcalık Tanınarak Miras Kaçırma

Olay:
Dede, tüm hayatı boyunca sadece torunu ile ilgilenmiş, çocukları ise aile ilişkilerinin dışında bırakılmıştır. Ölmeden önce tüm taşınmazlarını torunu üzerine yapmıştır.

Davacı: Dışlanan çocuklar
Davalı: Tasarruftan yararlanan torun

Hukuki Değerlendirme:

• Tüm malvarlığının devri

• Çocukların mirastan tamamen mahrum bırakılması

• Değer olarak çok yüksek taşınmazlar

➡️ Saklı pay ihlali açık

Mahkeme Kararı:

• Taşınmazların değeri bilirkşi tarafından ölüm tarihine göre belirlendi

• Taşınmaz aynen iade edildi
  veya

• Pay oranında paylaşım yapıldı

Sonuç:
➡️ Torun taşınmazın bir kısmını davacı çocuklara devretti
➡️ Miras dengesi yeniden sağlandı

🟥 Vaka 3 — Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ve Karma Değerlendirme

Olay:
Torun, yıllarca dedesine bakmış ve sağlık masraflarını karşılamıştır. Buna karşılık dede, taşınmazını torun adına ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile devretmiştir.

Hukuki Sorun:
Bu sözleşme hizmet + bağış karma niteliğindedir.
Bakım karşılığı kaç TL’dir? Bağış niteliği ne kadar ağır basmaktadır?

Mahkeme:

• Tüm bakım masrafları belgelere dayanılarak hesaplandı

• Bu tutar kazandırma değerinden düşüldü

• Kalan fark tenkise tabi tutuldu

Sonuç:
➡️ Torunun bakım emeği korundu
➡️ Diğer mirasçılar saklı payına kavuştu

🟨 Vaka 4 — Miras Bırakanın Vasiyetname ile Tek Mirasçı Ataması

Olay:
Muris, noter vasiyetnamesi düzenleyerek tüm malvarlığını sadece bir çocuğa bırakmıştır. Diğer çocuklar tamamen dışlanmıştır.

Hukuki Değerlendirme:

• Vasiyetname geçerlidir

• Ancak vasiyetin tenkise tabi kısmı vardır

• Saklı pay dokunulmaz bir haktır

➡️ Diğer çocuklar tenkis davası açarak vasiyeti kanuni sınıra indirir

Sonuç:
✔ Hem vasiyet geçerli kaldı
✔ Hem saklı paylar ödendi

Vasiyetname saklı payı ortadan kaldıramaz!

🟫 Vaka 5 — Murisin Kredi Çekerek Taşınmaz Satın Alıp Bir Kişiye Devri

Olay:
Muris ölümünden hemen önce kredi çekmiş, taşınmaz satın almış ve aynı gün krediyi kullanan kişiye devretmiştir.

Deliller:

• Bedel muris tarafından ödenmiş

• Tapu başkası adına yapılmış

➡️ Mal kaçırma karinesi

Mahkeme Kararı:

• İşlem bağış niteliğinde kazandırma

• Saklı pay ihlali nedeniyle tenkis

Sonuç:
➡️ Davacılar kanuni miras haklarını aldı
➡️ Mirasın gizlenmesi engellendi

🟧 Vaka 6 — Yabancı Para Hesaplarının Gizlenmesi

Olay:
Muris, banka hesaplarını yurt dışına aktarmış, çocuklardan gizlemiştir.

Hukuki Durum:

• Banka hesapları mirasın parçasıdır

• Transferler bağış niteliğinde ise → tenkis hesaplamasına dahil edilir

• Bilirkişi döviz kurlarını ölüm tarihine göre hesaplar

Sonuç:
➡️ Saklı pay parasal olarak tamamlandı
➡️ Gizlenen hesaplar ortaya çıkarıldı

🟥 Vaka 7 — Kardeş Lehine Şirket Hissesi Devri

Olay:
Miras bırakan kendi şirketindeki hisselerini sağlığında bir kardeşe devretmiştir. Devir bedelinin ödendiğine dair delil yoktur.

Hukuki İnceleme:

• Şirket hisseleri ekonomik değeri yüksek malvarlığıdır

• Devir bağış sayıldı

• Saklı pay ağır ihlal edildi

Mahkeme:

➡️ Hisse devrinin tenkisi
➡️ Davacılara pay devri veya bedel ödemesi

Sonuç:

✔ Saklı paylar iade edildi
✔ Şirket varlıkları adil şekilde bölündü

🎯 Genel Hukuki Analiz

Bu 7 örneğin gösterdiği ortak sonuç:

Miras bırakan istediğini yapabilir ama saklı paylı mirasçının hakkını yok edemez.

Tenkis davası;

✔ Aile içi adaleti sağlar
✔ Mal kaçırma girişimini engeller
✔ Hukukun koruma şemsiyesidir

Ve her vakada Yargıtay’ın güçlü ilkesi şudur:

📌 “Saklı pay kutsaldır; tüm tasarruflar bu sınıra tabidir.”

📌 Tenkis Davasında Faiz

• Faiz başlangıcı: Dava tarihi

• Gecikme faizi → Türk Borçlar Kanunu

• Taşınmazın aynen devri yerine bedel ödeniyorsa:
  ➡️ Aktif değer + işlemiş faiz hesaplanır

🔒 Koruyucu Hukuki Önlemler

✔ Vasiyetname hazırlatmadan önce saklı pay oranlarını bilmek
✔ Tapu devri yapılacaksa değer ispatı için banka dekontu ile ödeme
✔ Tüm sözleşmeleri noter huzurunda düzenleme
✔ Eğer bakım söz konusu ise belgelendirilebilir masraflar

➡️ İleride tenkis davasını engelleyebilir veya davanın seyrini değiştirebilir

📌 Tenkis Davasında Sık Sorulan Sorular, Risk Yönetimi ve Sonuç

1️⃣ Tenkis davası nedir?
Saklı pay sahibi mirasçının hakkının ihlali halinde, bu hakkın tamamlanması için açılan davadır.

2️⃣ Tenkis davasını kimler açabilir?
Sadece saklı pay sahibi mirasçılar: altsoy, anne–baba, eş.

3️⃣ Tenkis davası ne kadar sürer?
1,5–3 yıl arasında değişir.

4️⃣ Tenkis davası kime karşı açılır?
Kazandırmadan yararlanan kişi veya kişilere karşı açılır.

5️⃣ Tenkis davasında zamanaşımı ne kadar?
Ölüm ve tasarrufu öğrenmeden 1 yıl, her hâlükârda 10 yıl.

6️⃣ Ölmeden önce yapılan tapu satışları tenkise tabi mi?
Evet, satış bağış niteliğindeyse.

7️⃣ Sadece bedel (para) olarak tenkis talep edilebilir mi?
Evet. Aynen iade mümkün değilse bedel tenkisi yapılır.

8️⃣ Saklı pay oranları nedir?
Altsoy: ½, anne–baba: ¼, eş: ¼-½.

9️⃣ Tenkis davasında bilirkişi şart mı?
Evet, hesaplama bilirkişi raporu ile yapılır.

🔟 Vasiyetname varsa tenkis davası açılır mı?
Evet. Saklı pay ihlal ediliyorsa vasiyet sınırlanabilir.

11️⃣ Mirastan çıkarma varsa tenkis açılır mı?
Haksız çıkarma varsa → tenkis yapılır.

12️⃣ Tenkis + ecrimisil davası birlikte açılır mı?
Evet. Kullanım tazminatı da alınabilir.

13️⃣ Eşin tüm malları alması tenkise sebep olur mu?
Evet, saklı pay ihlali varsa olur.

14️⃣ Banka hesabı devri de tenkise tabi mi?
Evet, bağış niteliğinde transferler de dâhil edilir.

15️⃣ Tenkis davasında avukat şart mı?
Zorunlu değil ama yüksek teknik hesap nedeniyle önemlidir.

Tenkis davası yalnızca bir mülkiyet davası değildir.
Kardeşlik, aile bağı, adalet, güven…
Hepsi sınanır.

Bu süreçte en büyük zorluk:
➡️ Aile içi ilişkilerdir

Doğru hukuki danışmanlık, çatışmayı yönetir, müvekkilin yanında durur.

⚙️ Risk Yönetimi: Avukat Tavsiyeleri

✔ Süreler konusunda asla gecikme olmamalı
✔ Bilirkişi raporuna mutlaka incelenmeli
✔ Tüm tarafları eksiksiz dahil etmeli
✔ Talebi yedekli (terditli) kurmalı (iptal + bedel + faiz)
✔ Tapuya tedbir şerhi koydurmalı

🎯 Sonuç — Tenkis Davası Neden Kritik?

📌 Saklı pay kanunla korunan dokunulmaz bir haktır
📌 Miras bırakanın keyfi tasarrufu ile ortadan kaldırılamaz
📌 Tenkis davası aile içi adaleti yeniden tesis eder

Ve süreç:

➡️ Doğru yönetilirse
🟢 Miras hakkı korunur
🟢 Haksız zenginleşme önlenir
🟢 Aile dengesi sağlanır
🟢 Hak yerini bulur

🧩 İletişim

Eğer saklı payınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız,
miras hukukunun bu en özel koruma mekanizmasını birlikte işletelim.
Tenkis davasında hakkınızı almanız için yanınızdayım.
🌐 Online Görüşme talep edebilirsiniz.