👨‍👩‍👧VELAYET VE KİŞİSEL İLİŞKİ DÜZENİ (2025 GÜNCEL REHBER)

⚖️ Velayet: Bir Hak Değil, Bir Sorumluluk

Velayet, Türk Medeni Kanunu’na göre çocuğun bakım, eğitim, sağlık, temsil ve koruma yükümlülüğünü kapsar.
Ancak velayet, çoğu zaman yanlış anlaşılan bir kavramdır.
Bu, bir “hak” değil; bir görev ve sorumluluktur.
Çocuğun hangi ebeveynle kalacağı değil, onun ruhsal ve fiziksel bütünlüğünü kimin daha iyi koruyacağı belirlenir.

Birçok anne veya baba için boşanmanın en ağır kısmı, “velayet” kelimesinin mahkeme salonunda yankılanmasıdır.
Bir karar, bir kalemde yazılır ama bazen bir çocuğun bütün dünyası değişir.
İşte bu yüzden velayet davaları, yalnızca hukukla değil, vicdanla da yürütülmelidir.

🧭 Velayet Kararı Nasıl Verilir?

Aile mahkemesi hakimi, velayet kararını verirken “çocuğun üstün yararı” ilkesine dayanır.
Bu ilke, ebeveynlerden birini ödüllendirmek veya cezalandırmak değil, çocuğun hangi ortamda daha sağlıklı büyüyeceğini belirlemektir.

Hakim karar verirken şu unsurları değerlendirir:

• Çocuğun yaşı, eğitim durumu, özel ihtiyaçları

• Anne ve babanın psikolojik ve ekonomik durumu

• Ebeveynin çocuğa zaman ayırma kapasitesi

• Çocuğun alıştığı düzen, sosyal çevre ve kardeş ilişkileri

• Varsa pedagog, sosyal hizmet uzmanı ve psikolog raporları

Yani velayet, “kimin daha çok sevdiğiyle” değil, kimin çocuğun menfaatini daha iyi koruyabileceğiyle belirlenir.
Yargıtay bu konuda yıllardır aynı ilkeyi vurgular:

“Velayet hakkı, çocuğun üstün yararını koruma amacıyla sınırlıdır.”

💔 Kişisel İlişki (Görüşme) Nedir?

Boşanma sonrası velayet hakkı bir ebeveyne verilirken, diğer ebeveyne kişisel ilişki hakkı tanınır.
Bu hak, çocuğun iki ebeveyniyle de bağını sürdürebilmesi içindir.
Kişisel ilişki (görüş günü), mahkeme tarafından düzenlenir ve genellikle haftasonu, bayram veya tatil günlerini kapsar.

Ama bu satırları okuyan birçok ebeveyn biliyor ki, “görüş günü” sadece bir takvim notu değildir —
bir çocuğun kalbinde haftalarca beklenen bir sarılmanın, yarım kalan bir oyunun, “anne seni özledim” demenin adıdır.

Ne yazık ki bazı durumlarda, velayeti elinde bulunduran ebeveyn bu hakkı engeller, manipülasyon yapar veya çocuğu diğer ebeveynden uzaklaştırır.
İşte o zaman adalet duygusu sadece hukukta değil, insanın içinde de sarsılır.
Fakat unutulmamalıdır: kişisel ilişki hakkı kutsaldır ve engellenmesi suçtur.

⚖️ Kişisel İlişkinin Kaldırılması veya Kısıtlanması

Bazı durumlarda mahkeme, çocuğun ruhsal ve fiziksel güvenliği için kişisel ilişkiyi kısıtlayabilir veya tamamen kaldırabilir.
Bu istisna bir durumdur; kolay verilmez.
Ancak şu koşullar oluştuysa, mahkeme bu kararı verir:

• Görüşme sırasında çocuğa zarar verilmesi, şiddet, korku, baskı

• Ebeveynin çocuğu manipüle etmesi, diğer ebeveyne karşı doldurması

• Madde bağımlılığı, ruhsal bozukluk, tehdit veya istismar riski

• Çocuğun görüşmek istememesi (özellikle 12 yaş üstü çocuklarda)

Hakim, bu tür durumlarda koruyucu ve sınırlayıcı tedbirler alır.
Bazı hallerde görüşme, sosyal hizmet uzmanı eşliğinde denetimli olarak yapılabilir.
Amaç, çocuğu korurken aynı zamanda ebeveynle bağını tamamen koparmamaktır.
Çünkü çocuk, ebeveynlerinin savaşında değil, sevginin güvenli alanında büyümelidir.

🔁 Velayet Değişikliği (Velayetin Devri)

Velayet kararı kesin değildir.
Hayat değişir, koşullar değişir, insanlar değişir.
Bu nedenle velayet, her zaman “yeniden değerlendirmeye açık” bir konudur.

Velayet değişikliği, çocuğun üstün yararı artık mevcut düzende korunamıyorsa yapılır.
Bu bir intikam davası değil, çocuğun yaşamını yeniden dengeleme talebidir.

Velayet değişikliğine yol açan durumlar:

• Velayeti elinde bulunduran ebeveynin çocuğa ilgisiz kalması, ihmal veya kötü muamele

• Çocuğun fiziksel veya duygusal istismara uğraması

• Ebeveynin yaşam koşullarının çocuğun gelişimine zarar vermesi

• Ebeveynin yeniden evlenmesi sonucu çocuğun olumsuz etkilenmesi

• Çocuğun kendi isteğiyle diğer ebeveynle kalmak istemesi (özellikle 12 yaş üstü çocuklarda)

Mahkeme bu davalarda çok titiz davranır.
Sosyal inceleme raporu, okul rehber öğretmeninin görüşü, psikolojik değerlendirme ve hatta çocukla yapılan birebir mülakat kararda etkili olur.

Ve bazen, yıllarca bekleyen bir baba ya da anne için, bu karar sadece bir kâğıt değil, adaletin geç de olsa yerini bulduğu bir andır.

🧠 Çocuğun Üstün Yararı İlkesi

Bu ilke, hem velayet hem de kişisel ilişki davalarının kalbidir.
Her şey bu soruyla başlar:

“Bu karar çocuğun hayatına ne kazandıracak, ne götürecek?”

Çocuğun üstün yararı kavramı; sadece maddi imkan değil, duygusal güven, süreklilik, sevgi bağı ve istikrarlı bir yaşam demektir.
Hakim, karar verirken sadece ebeveynlerin ekonomik durumuna değil, duygusal olgunluğuna ve çocukla kurduğu bağın niteliğine de bakar.

Çocuğun üstün yararını belirleyen unsurlar:

• Çocuğun yaşı ve gelişim evresi

• Anne-baba ile duygusal bağın gücü

• Fiziksel güvenlik ve yaşam standardı

• Psikolojik güvenlik ve istikrar

• Sosyal çevre, okul ve arkadaşlık dengesi

🧩 Ortak Velayet Uygulaması (Yeni Eğilimler)

Türk hukukunda boşanma sonrası geleneksel olarak velayet tek bir ebeveyne verilir.
Ancak son yıllarda ortak velayet kavramı mahkemelerde giderek daha fazla kabul görmeye başlamıştır.

Ortak velayet, ebeveynlerin çocukla ilgili önemli kararları birlikte almasını sağlar.
Çocuğun eğitim, sağlık, tatil ve sosyal yaşamına ilişkin kararlar eşit şekilde alınır.
Bu model, özellikle iletişimi güçlü, çatışma seviyesi düşük ebeveynler için uygundur.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, son kararlarında “boşanma sonrası ortak velayet mümkündür” görüşünü güçlendirmiştir.
Bu modelin amacı, çocuğun her iki ebeveynle de eşit sevgi ve güven ilişkisini sürdürebilmesidir.

🕊️ Görüş Günleri, Bayram ve Tatil Düzenlemeleri

Boşanma kararında mahkeme, kişisel ilişki takvimini detaylı şekilde belirler.
Genellikle:

• Her ayın 1. ve 3. haftasonu

• Bayram tatillerinin dönüşümlü paylaşımı

• Yaz tatilinde 15 günlük dönem

• Özel günler (doğum günü, anne-baba günü)

Ancak bu kararlar “sabit” değildir.
Taraflar, çocuğun okul durumu, sağlık veya uzaklık koşullarına göre mahkemeden kişisel ilişki günlerinin yeniden düzenlenmesini talep edebilir.

Görüş hakkının engellenmesi, İcra ve İflas Kanunu m.25/a kapsamında suçtur.
Yani bir ebeveynin diğerinin görüşme hakkını engellemesi, çocuğu gizlemesi veya iletişimi kesmesi cezai yaptırıma tabidir.

🩵 12 Yaş Üstü Çocukların Görüşü

Yargıtay içtihatlarına göre, 12 yaşını doldurmuş çocukların görüşü velayet davalarında dikkate alınmalıdır.
Ancak çocuk beyanı tek başına belirleyici değildir.
Çocuğun fikrini etkileyen baskı, yönlendirme veya manipülasyon tespit edilirse, mahkeme pedagojik gözlem raporuna başvurur.

Çocuğun sesi duyulmalıdır ama sorumluluk yetişkinlerde kalır.
Çünkü çocuk, adaletin değil, sevginin tarafıdır.

🔥 Adalet ve Mücadele: Velayet Savaşını Kazanmanın Gerçek Anlamı

Velayet davası, sadece mahkeme salonlarında değil, vicdanlarda da görülür.
Birçok ebeveyn için bu dava, “haklı olduğunu ispat etme” değil, çocuğunu koruma mücadelesidir.
Kimi zaman bir baba, çocuğunun okul defterinde yazılı “babamla görüşmek istiyorum” cümlesiyle güç bulur;
kimi zaman bir anne, çocuğuna sessizce “seni bırakmadım, sadece bekliyorum” der.

Bu nedenle velayet davalarında hukuk kadar duygular da gerçektir.
Ama en güçlü olan, öfke değil, kararlılıktır.
Adalet bazen yavaş işler, ama sonunda mutlaka yerini bulur.

💬 Sıkça Sorulan Sorular – Velayet ve Kişisel İlişki 

1️⃣ Velayet kimde kalır?

Velayet, anne ya da babadan hangisinin çocuğun üstün yararını daha iyi koruyabileceğine göre belirlenir. Mahkeme, sadece ekonomik duruma değil, çocuğun duygusal, sosyal ve psikolojik gelişimini hangi ebeveynin desteklediğine bakar.
Genel eğilim küçük yaşta çocuklarda annenin yanında kalması yönündedir, ancak bu mutlak bir kural değildir. Baba, çocuğun menfaatini daha iyi koruyorsa velayet ona da verilebilir. Önemli olan sevgi, güven, istikrar ve sorumluluk duygusudur.

2️⃣ Velayet davası ne kadar sürer?

Velayet davasının süresi; mahkemenin yoğunluğu, tarafların işbirliği ve sosyal inceleme raporlarının hazırlanma süresine göre değişir. Ortalama 6 ay ile 1,5 yıl arasında sonuçlanır. Ancak geçici velayet (tedbiren velayet) talebiyle, dava devam ederken bile çocuğun kiminle kalacağına geçici olarak karar verilebilir.

3️⃣ Kişisel ilişki (görüş hakkı) ne demektir?

Kişisel ilişki, velayeti almayan ebeveyne tanınan “çocuğu belli zamanlarda görme ve vakit geçirme hakkıdır.” Bu hak, çocuğun duygusal gelişimi açısından hayati önem taşır.
Mahkeme genellikle iki haftada bir hafta sonu, yaz tatilinde 15 gün ve bayramlarda dönüşümlü görüş hakkı tanır. Ancak ebeveynlerin şehir dışı yaşaması veya özel koşullar varsa süre ve günler değiştirilebilir.

4️⃣ Velayet kararı kesin midir?

Hayır. Velayet kararı kesin olsa da, kalıcı değildir. Zamanla şartlar değişebilir. Eğer çocuğun mevcut yaşam düzeni onun menfaatine zarar veriyorsa veya ebeveynlerden biri ilgisiz hale geldiyse, velayet değişikliği davası açılabilir.
Yargıtay’a göre: “Velayet, çocuğun menfaatine göre her zaman yeniden düzenlenebilir.” Bu nedenle anne veya baba, somut değişiklikleri belgeleyerek yeniden değerlendirme talep edebilir.

5️⃣ Velayet değişikliği davası hangi durumlarda açılır?

Velayet değişikliği davası, çocuğun menfaatini olumsuz etkileyen bir değişiklik yaşanması durumunda açılır. Örneğin:

• Velayeti elinde bulunduran ebeveynin çocuğa ilgisiz kalması,

• Fiziksel veya duygusal şiddet uygulaması,

• Ebeveynin evlenmesiyle çocuğun yeni ev ortamında uyumsuzluk yaşaması,

• Çocuğun diğer ebeveynle kalmak istemesi,

• Eğitim veya sağlık koşullarının kötüleşmesi.
  Bu davada esas olan, anne-baba değil, çocuğun huzurudur.

6️⃣ Kişisel ilişki engellenirse ne yapılır?

Velayeti olmayan ebeveynin görüş hakkı mahkeme kararıyla belirlenmiştir ve engellenmesi suçtur.
Eğer velayet sahibi ebeveyn çocuğu göstermiyorsa, diğer taraf icra müdürlüğüne başvurarak “çocuk teslimi” talep edebilir.
Engelleme devam ederse, TCK m. 233 kapsamında “aile yükümlülüğünün ihlali” suçu oluşur.
Ayrıca mahkeme, kişisel ilişkiyi denetimli hale getirebilir veya velayeti yeniden değerlendirebilir.

7️⃣ Çocuğun velayetinde çocuğun fikri dikkate alınır mı?

Evet. Özellikle 12 yaşını doldurmuş çocuklarda mahkeme, pedagog eşliğinde çocuğun fikrini alır.
Ancak bu beyan, tek başına belirleyici değildir. Eğer çocuk baskı, yönlendirme veya manipülasyon altındaysa, mahkeme psikolojik raporlar doğrultusunda karar verir.
Yargıtay, “çocuğun beyanı özgür iradesini yansıtıyorsa dikkate alınır” ilkesini benimser.

8️⃣ Ortak velayet nedir, Türkiye’de uygulanıyor mu?

Evet, son yıllarda “ortak velayet” uygulaması Türkiye’de yaygınlaşmaya başladı.
Ortak velayet, ebeveynlerin çocuk üzerindeki yasal sorumluluklarını birlikte sürdürmesi anlamına gelir.
Bu modelde çocuğun yaşam alanı sabit kalır, ancak eğitim, sağlık, sosyal kararlar ortak alınır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2018’den itibaren “boşanma sonrası ortak velayet mümkündür” yönünde kararlar vermektedir.

9️⃣ Görüşme hakkı çocuğun istememesi durumunda kaldırılabilir mi?

Evet, çocuğun kişisel ilişkiyi reddetmesi mahkeme tarafından ciddiyetle değerlendirilir.
Eğer çocuk, diğer ebeveynden korkuyorsa veya geçmişte olumsuz deneyim yaşamışsa, mahkeme kişisel ilişkiyi kısıtlayabilir.
Ancak bu karar hemen verilmez; önce pedagog ve psikolog incelemesi yapılır.
Amaç, çocuğu korumak, aynı zamanda ebeveyn bağını tamamen koparmamaktır.

🔟 Velayet davasında avukat tutmak zorunlu mu?

Yasal olarak zorunlu değildir, ancak velayet davaları hem teknik hem psikolojik açıdan karmaşıktır.
Delil toplama, pedagog raporlarının yorumlanması, icra yoluyla çocuk teslimi gibi süreçler profesyonel destek gerektirir.
Uzman bir boşanma ve velayet avukatı, süreci hızlandırır ve hak kaybını önler.

🏛️ Sonuç: Çocuğun Kalbine Ulaşmak

Velayet ve kişisel ilişki düzeni davaları, adaletin en insani yüzüdür.
Her ebeveynin yüreğinde “haklıyım” duygusu vardır; ama mahkeme, çocuğun kalbinde kim daha güvenli bir liman olmuşsa ona yönelir.

Bu yüzden her dava, “kimin kazandığıyla” değil, çocuğun hangi ortamda sevgiyle büyüdüğüyle ölçülür.
Ve o sevgi, bazen bir mahkeme kararından çok daha güçlüdür.

📞 0530 547 64 82
📧 av.esraates@gmail.com